تا قبل از آذرماه سال نود و هفت، زوجین یا وکلای ایشان برای ثبت دادخواست طلاق توافقی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست طلاق توافقی خود را ثبت می نمودند، اما از ابتدای آذرماه سال نود و هفت و با توجه به بخشنامه شماره 9000/13104/55 مورخ 1397/09/05 (که در ذیل مشاهده می نمایید) خطاب به مدیران دفاتر خدمات الکرونیک قضایی استان تهران، دفاتر مذکور مجاز به ثبت دادخواست طلاق توافقی بدون ارائه گواهی مراکز غربالگری و یا مشاوره خانواده که اصطلاحاً به آن «گواهی عدم انصراف از طلاق» گفته می شود، نیستند.
طلاق توافقی چگونه است ؟
بنابراین شرایط طلاق توافقی در استان تهران و اکثر استان های ایران تغییر کرده و از ابتدای آذر ماه 97، متقاضیان طلاق توافقی در استان تهران و بسیاری دیگر از استانهای کشور باید ابتدا به سامانه نوبت دهی طلاق (سامانه تصمیم) به نشانی http://www.zaman.behzisti.net مراجعه نمایند و اطلاعات خود را در این سامانه وارد نمایند تا در وقت تعیین شده به مراکز غربالگری یا مراکز مشاوره خانواده (که در لینک فوق الذکر نشانی آن ها موجود است)، مراجعه نمایند و پس از انجام مشاوره های لازم، گواهی عدم انصراف از طلاق را مراکز مذکور اخذ و در هنگام ثبت دادخواست طلاق توافقی ، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تحویل نمایند تا دادخواست آن ها ثبت و به دادگاه خانواده صالح ارجاع شود.
روش کار مراکز غربالگری و مشاوره خانواده چگونه است؟
پس از ثبت نام زوجین در سامانه نوبت دهی طلاق و انتخاب نزدیکترین مرکز مشاوره به ایشان، وقت فوری همراه با کد رهگیری برای زوجین صادر می شود.
با مراجعه به مرکز غربالگری و اصرار زوجین به جدایی، چند سوال از زن و شوهر در خصوص علل جدایی پرسیده می شود و سپس زوجین توسط کارشناس مربوطه، به مشاوره خانواده معرفی می شوند و این آغاز جلسات اجباری مشاوره است.
هزینه مشاوره خانواده طلاق توافقی چقدر است؟
هزینه مشاوره برای هر جلسه در حدود 52 هزار تومان است.
چند جلسه مشاوره لازم است و چقدر زمان میبرد؟
انجام حداقل 5 جلسه مشاوره الزامی است و بسته به شلوغی و یا خلوتی مرکزی که به امر مشاوره می پردازد، پروسه زمانی مشاوره بین حداقل 45 روز تا 3 ماه متغیر خواهد بود.
طلاق توافقی چیست و چگونه است؟
طلاق توافقی نوعی از طلاق است که در آن زوج و زوجه (زن و شوهر) بنا به هر دلیلی به این نتیجه می رسند که دیگر امکان ادامه زندگی مشترک برایشان مقدور نیست و تصمیم به جدایی و طلاق می گیرند و برای این منظور، در ارتباط با کلیه مسائل مربوط به زندگی مشترک و دیون و تکالیف آن مانند: حضانت فرزند یا فرزندان مشترک، نفقه زوجه و فرزندان، جهیزیه، اجرت المثل دوران زوجیت (در صورت وجود) و همچنین شاید از همه چالش بر انگیزتر، در مورد مهریه، با یکدیگر به تفاهم و توافق می رسند.
مواردی که زوجین در مورد آن تفاهم دارند برای دادگاه نیز محترم و قابل قبول خواهد بود و در گواهی عدم امکان سازش که از سوی دادگاه صادر می شود، موارد توافق شده زوجین قید می شود.
توافق در مورد مهریه در طلاق توافقی
یکی از تعهدات و دیون بسیار مهمی که عقد نکاح برای مرد ایجاد می کند، مهریه است که از دیون ممتاز محسوب می شود و زن در مورد طلب از شوهر خود از بابت مهریه بر طلبکاران دیگر ارجحیت دارد و اگر زوجین در مورد مهریه و شرایط پرداخت آن به توافق نرسند، دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری خواهد نمود و در نتیجه عملاً امکان طلاق توافقی وجود نخواهد داشت.
طبق ماده 1082 قانون مدنی، «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید»
بنابراین همانطور که مشاهده می نمایید، به محض اینکه صیغه عقد نکاح جاری می شود، مالکیت زن بر مهریه مستقر می گردد و این حق به قدری محترم مورد حمایت قانونگذار است که در مورد آن برای زن، تحت شرایط خاصی حق حبس (حق حبس اصطلاحی حقوقی است و به معنای زندان نیست) در نظر گرفته است.
در همین رابطه در ماده 1085 قانون مدنی آمده است: «زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود».
در طلاق توافقی ، توافق زوجین در مورد مهریه می تواند شامل موارد ذیل باشد:
1- زوجین توافق بنمایند که مرد چه میزان از مهریه ای که قبلاً توافق شده و در سند نکاحیه (اصطلاحه قباله ازدواج) قید شده است را بپردازد
مثلا زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را بذل کند (ببخشد)، یا قید کند که هیچ بخشی از آن را بذل نمی کند و تمام آن را می خواهد اما برای پرداخت آن به مرد مهلت می دهد (دقت کنید که این مهلت باید حتما مشخص و معین باشد و اگر زمان یا زمان های پرداخت آن مشخص نشود، چنین شرطی به علت غرری بودن باطل است)
2- در صورتی که زن کل مهریه را بذل نکند و فقط بخشی از آن را در مقابل بدست آوردن برخی امتیازات مانند حضانت فرزند، ملاقات فرزند و غیره به مرد ببخشد و بخش دیگری از مهریه خود را مطالبه نماید، باید شرایط و مهلت پرداخت این بخش از مهریه نیز مانند مورد قبلی بصورت کاملا روشن و بدون ابهام در توافق نامه مشخص باشد.
توافق در مورد نفقه در طلاق توافقی ، طلاق توافقی چگونه است
نفقه نیز مانند مهریه یکی از حقوق مالی مهم زن است، اما یکی از تفاوت های مهمی که با مهریه دارد این است که جنس و مقدار مهریه در سند نکاحیه بصورت کاملا روشن ذکر می شود ولی در مورد نفقه چنین چیزی و جود ندارد و معمولا (تقریبا در 100 درصد ازدواج ها) زوج در مقابل زوجه عدد و رقم مشخصی را بصورت کتبی تعهد نمی نماید.
همچنین همانطور که گفتیم، به مجرد وقوع عقد، زن مالک مهریه می شود و حتی بر روی آن حق حبس نیز دارد، اما چنین چیزی در مورد نفقه وجود ندارد، بلکه زن بصورت مستمر و در طول دوران زندگی مشترک و همچنین در صورت ناشزه نبودن، مستحق دریافت نفقه می شود.
در توافق نامه مربوط به طلاق توافقی ، باید روشن شود که آیا نفقه ای بر ذمه شوهر باقی مانده است یا خیر و اگر باقی مانده، مقدار، شرایط پرداخت و زمان پرداخت آن باید تعیین شده باشد.
چنانچه زوجین در رابطه با نفقه به توافق نرسند، دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری خواهد نمود و در نتیجه امکان انجام طلاق توافقی هم میسر نخواهد بود.
توافق در مورد اجرت المثل در طلاق توافقی
اجرت المثل ایام زوجیت نیز یکی از حقوق مالی زوجه است که در قیاس با مهریه و نفقه در درجه پایین تری قرار دارد و بار اثبات این که زن مستحق دریافت اجرت المثل هست یا خیر با خودش است و اگر در مورد آن ادعایی داشته باشد و نتواند مطابق با قانون، استحقاق خود بر اجرت المثل را اثبات نماید، ادعای وی مسموع نخواهد بود.
شرایط قانونی که بر اساس آن زن استحقاق دریافت اجرت المثل ایام زوجیت را دارد در تبصره ماده 336 قانون مدنی ذکر شده است و باید جمع تمام آن شرایط وجود داشته باشد.
تبصره ماده 336 قانون مدنی: چنانچه زوجه کارهایی راکه شرعا بر عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.
توافق در مورد حضانت ، نفقه و ملاقات فرزند یا فرزندان در طلاق توافقی
حضانت و نفقه فرزند و یا فرزندان نیز یکی دیگر از مواردی است که زوجین باید قبل از اقدام به طلاق توافقی در مورد آن به توافق برسند.
الف) حضانت و نگهداری فرزندان
طبق ماده 1169 قانون مدنی، حضانت و نگهداری فرزند یا فرزندانی که پدر و مادرشان جدای از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن 7 سالگی اولویت دارد و پس از 7 سالگی اولویت حضانت و نگهداری از فرزند یا فرزندان با پدر است.
همچنین طبق تبصره همین ماه، بعد از سن 7 سالگی، در صورتی که بین زوجین در حضانت و نگهداری فرزندان اختلاف وجود داشته باشد، دادگاه با رعایت مصلحت فرزند، حل اختلاف و تعیین تکلیف می نماید.
ب) نفقه فرزندان ، طلاق توافقی چگونه است
بر اساس ماده 1199 قانون مدنی، نفقه فرزندان در اصل بر عهده پدر است و وظیفه اوست که نفقه فرزندان را حتی اگر حضانت و نگهداری آن ها با مادر باشد، بپردازد.
اما گاهی ممکن است مادر برای بدست آوردن حق حضانت و نگهداری فرزند، پرداخت نفقه را نیز بر عهده بگیرد و در مورد طلاق توافقی اگر چنین توافقی وجود داشته باشد، باید بصورت کتبی باشد و به امضاء زوجین برسد.
پ) ملاقات فرزندان ، طلاق توافقی چگونه است
مطابق با ماده 1174 قانون مدنی، در صورتی که به هر علتی از جمله طلاق توافقی یا هر علت دیگری، پدر و مادر اطفال در یک منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از پدر و مادر که طفل تحت حضانت و نگهداری او نیست، حق ملاقات طفل خود را خواهد داشت. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آن، طبق توافق زوجین است و اگر زوجین در این رابطه با هم اختلاف دشته باشند، دادگاه تعیین تکلیف خواهد نمود.
هر سه مورد فوق الذکر از مواردی است که زوجین باید در مورد آن توافق داشته باشند و این موضوعات در توافق نامه آنان قید شده باشد، وگرنه دادگاه از صدور گواهی عدم امکان سازش خودداری خواهد نمود که در نتیجه امکان انجام طلاق توافقی میسر نخواهد بود.
مراحل طلاق توافقی ، طلاق توافقی چگونه است
1- با توجه به آخرین تغییرات موجود (که در ابتدای همین نوشته به آن اشاره نمودیم) در استان تهران و بسیاری از استانهای کشور، اولین اقدام طلاق توافقی مراجعه به سامانه نوبت دهی طلاق و ثبت اطلاعات زوجین در این سامانه و پس از آن مراجعه به مراکز غربالگری و مشاوره خانواده ، انجام مشاوره های لازم و دریافت “گواهی عدم انصراف از طلاق” است
2- دومین گام برای انجام طلاق توافقی تقدیم دادخواست به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است
برای این منظور، زوجین یا وکلای ایشان باید به همراه مدارکی همچون شناسنامه و کارت ملی و عقدنامه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست خود را تقدیم نمایند و پس از آنکه مدارک لازم اسکن گردید و در سامانه بارگذاری شد، زوجین یا وکلای ایشان اقدام به بازخوانی و تایید دادخواست می نمایند و پس از امضاء الکترونیکی رسید مربوطه و پرداخت هزینه دادرسی، دادخواست طلاق توافقی بوسیله دفتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه خانواده صالح ارجاع می شود
3- پس از تقدیم دادخواست طلاق توافقی ، باید منتظر تعیین وقت حضور در دادگاه خانواده جهت رسیدگی به موضوع باشید که تعیین وقت رسیدگی، بوسیله ابلاغ الکترونیکی در سامانه ثنا به اطلاع زوجین خواهد رسید و همچنین صدور ابلاغیه بوسیله ارسال پیامک هایی به اطلاع زوجین می رسد
4- اقدام بعدی، حضور زوجین یا وکلای ایشان در دادگاه خانواده در روز و ساعت تعیین شده در ابلاغیه به همراه مدارک لازم است که در این زمان پس از پرداخت هزینه مشاوره، با راهنمایی مدیر دفتر دادگاه، زوجین یا وکلای آن ها به واحد مشاوره مستقر در دادگاه خانواده مراجعه می نمایند
مشاور خانواده با طرفین مذاکره و دلایل عدم تفاهم را پرس و جو و بررسی نموده و در ابتدا سعی در مصالحه و سازش می نمایند و در صورت موثر واقع نشدن اصلاح ذات البین و ارشاد و راهنمایی های مشاور خانواده و اصرار زوجین یا وکلای آن ها به وقوع طلاق، مشاورین خانواده با ذکر دلایل نسبت به مصلحت یا عدم مصلحت زوجین در خصوص تفریق و جدایی، اظهار نظر می نمایند و فرم توافقنامه که شامل توافق و تعیین تکلیف در خصوص مهریه ، نفقه زوجه، اجرت المثل، جهیزیه، حضانت فرزند، نحوه و میزان ملاقات با فرزند ، هزینه حضانت و نگهداری و نفقه فرزند و میزان و نحوه پرداخت آن و سایر حقوق مالی و غیر مالی طرفین است، توسط واحد مربوطه تکمیل و به امضاء مشاور خانواده و طرفین می رسد و سپس با اخذ رسید، به زوجین یا وکلاء آنها تحویل داده می شود تا جهت صدور گواهی عدم امکان سازش به دادگاه ارائه نمایند
نکته 1: در حال حاضر و مطابق با آخرین تغییرات صورت گرفته، در استان تهران انجام مشاوره های لازم، قبل از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت نام در سامانه نوبت دهی طلاق و انجام مشاوره در مراکز غربالگری و مشاوره خانواده و اخذ “ گواهی عدم انصراف از طلاق ” انجام می شود و دیگر طبق روال سابق نیست
نکته 2: برای آنکه طلاق از نوع رجعی نباشد، زوجه باید بخشی (هرچند بسیار کوچک) از مهریه خود را بذل نماید و زوج نیز قبول ما بذل نماید
4- احراز بارداری یا عدم بارداری زوجه از سوی دادگاه جهت صدور گواهی عدم امکان سازش الزامی است و برای این منظور
3 راه زیر وجود دارد ، احراز بارداری یا عدم بارداری زوجه از سوی دادگاه
الف) اقرار زوجه یا وکیل وی مبنی بر عدم بارداری زوجه که در این مواقع دادگاه با این اقرار اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می نماید اما اجرای صیغه طلاق در دفتر طلاق، منوط به آن است که زوجه قبلاً به آزمایشگاه پزشکی مراجعه نموده و پس از انجام آزمایشات پزشکی مربوطه، گواهی عدم بارداری صادره از آزمایشگاه فوق را به دفاتر طلاق ارائه نماید
ب) قبل از مراجعه به دادگاه خانواده، زوجه به آزمایشگاه پزشکی مراجعه نموده باشد و پس از انجام آزمایشات پزشکی مربوطه، گواهی عدم بارداری را از آزمایشگاه فوق اخذ و به دادگاه ارائه نماید که در اینصورت پس از صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه خانواده، با مراجعه زوجین به دفاتر طلاق، دفاتر فوق اقدام به اجرای صیغه طلاق می نمایند
نکته 1: در صورتی که زوجه باکره باشد، نیازی به اقرار زوجه یا وکیل وی به عدم بارداری و همچنین نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری نیست اما بجای آن زوجه باید با معرفی نامه دادگاه به پزشکی قانونی (فقط پزشکی قانونی و نه آزمایشگاه پزشکی و یا پزشکان دیگر) مراجعه نماید و پس از انجام آزمایشات و معاینات مربوطه، گواهی بکارت مبنی بر تایید دوشیزه و غیر مدخوله بودن را اخذ و به دادگاه ارائه نماید
نکته 2: در صورتی که زوجه یائسه باشد، نیازی به اقرار زوجه و یا وکیل وی به عدم بارداری و همچنین نیازی به ارائه گواهی عدم بارداری نیست.
پ) زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند، که در این مورد موضوع وجود جنین در گواهی عدم امکان سازش منعکس می شود
5- پس از اقدامات پیش گفته، زوجین یا وکلای آن ها به دادگاه خانواده مراجعه می نمایند و دادگاه با احراز علقه زوجیت و با توجه به مواردی همچون نظریه مشاور، محتویات پرونده و توافقات زوجین، اقدام به صدور رای که همان گواهی عدم امکان سازش است، می نماید
6- پس از صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه، زوجین یا وکلای آن ها 3 ماه فرصت دارند تا با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش و مدارک لازم دیگر، به دفتر طلاق مراجعه نمایند تا با جاری شدن صیغه طلاق، طلاق توافقی به سر انجام نهایی برسد
مدارک مورد نیاز برای طلاق توافقی
مدارک مورد نیاز برای ثبت دادخواست طلاق توافقی ، صدور گواهی عدم امکان سازش و در نهایت اجرای صیغه طلاق در دفتر طلاق به شرح زیر است:
1- سند نکاحیه (عقد نامه)
نکته : اگر سند نکاحیه را بنا به هر علتی در اختیار ندارید، باید به دفترخانه ای که در آن عقد نکاح شما ثبت شده است مراجعه کنید و از سردفتر درخواست نمایید تا رونوشت تایید شده از عقد نامه تان را به شما تحویل نماید
2- شناسنامه و کارت ملی زوجین
3- در صورتی که امر طلاق توافقی توسط وکیل دادگستری انجام می گیرد، وکالتنامه وکیل نیز باید ضمیمه دادخواست شود
4- گواهی عدم بارداری و یا گواهی پزشکی قانونی (گواهی بکارت) مبنی بر تایید دوشیزگی و غیر مدخوله بودن زوجه (حسب مورد)
5- توافقنامه کتبی مبنی بر توافق در مورد میزان حقوق و تکالیف زوجین مانند حضانت و ملاقات فرزندان، شرایط پرداخت مهریه و مقدار بذل مهریه، نفقه دوران زوجیت و غیره
6- نظریه کتبی واحد مشاوره خانواده
7- ارائه گواهی عدم امکان سازش ظرف حداکثر 3 ماه از تاریخ ابلاغ و یا از تاریخ قطعی شدن رای به دفتر رسمی ازدواج و طلاق
نویسنده : کارشناس حقوقی ، امیر علی سلیمانی
برگرفته از مجموعه مقالات تیم وکلای موسسه حقوقی حامی داگستر ساعد لطفا در صورت سوال در مورد این مطلب و یا نیاز به وکیل خانواده با ما در تماس باشید.
https://www.reddit.com/user/aliyaghoobi
